فرخنده رفایی: با مصوبه شورای پول و اعتبار سقف وام خرید مسکن از محل اوراق حق تقدم برای زوج‌های تهرانی به ۸۰۰میلیون تومان افزایش یافت و با احتساب وام تعمیر، هر زوج تهرانی می‌تواند ۹۶۰ میلیون تومان نقدینگی برای خرید مسکن از بانک‌ها دریافت کند. همچنین تسهیلات خرید مسکن برای مجردهای تهرانی هم براساس این مصوبه به ۴۰۰میلیون تومان افزایش یافته است و به‌نظر می‌رسد دست مستأجران تهرانی برای خرید خانه دست‌کم روی کاغذ بازتر شده باشد.
با این‌حال شرایط اعطای این وام و مبلغ اعلام شده برای بازپرداخت این وام، انتقاداتی را به‌دنبال داشته است؛ به‌گونه‌ای که برخی کارشناسان معتقدند افزایش دوبرابری سقف تسهیلات نمی‌تواند اهداف موردنظر دولت از این مصوبه را تأمین کند.
سعید لطفی، عضو هیأت‌مدیره اتحادیه املاک تهران یکی از این کارشناسان است که در گفت‌وگو با همشهری، می‌گوید: شیوه کنونی اعطای تسهیلات نه‌تنها کمکی به بازار نمی‌کند، بلکه می‌تواند بر قیمت مسکن نیز تأثیر افزایشی داشته باشد.
افزایش سقف تسهیلات خرید مسکن در تهران به ۸۰۰میلیون تومان، با توجه به شرایط کنونی قیمت ملک در پایتخت، به‌نظر شما چه تأثیری می‌تواند بر بازار مسکن داشته باشد؟ آیا می‌توان به افزایش معاملات امیدوار بود؟
این تسهیلات هیچ تأثیری بر بازار مسکن پایتخت ندارد؛ چراکه اگر شما مبلغ این وام را با قیمت متوسط مسکن در تهران مقایسه کنید می‌بینید که با این مبلغ بیشتر از ۱۷،۱۶و در بعضی مناطق نهایتاً ۲۰متر مسکن در این شهر نمی‌توان خرید. این ۲۰متر کجای خلأ موجود در بازار را می‌تواند پر کند؟ گذشته از این، جامعه هدف این وام اقشار کم‌درآمد جامعه هستند، اما هزینه این وام به‌قدری بالاست که به‌نظر من درآمد ماهانه این قشر از جامعه در حدی نیست که بتوانند هزینه بازپرداخت این وام را تأمین کنند. کل مبلغ بازپرداخت وام ۹۶۰میلیون تومانی مسکن ۲میلیارد و ۷۸۰میلیون تومان برآورد می‌شود و اقساط ماهانه آن حدود ۲۰میلیون تومان تعیین شده که مبلغ بسیار هنگفتی است. در نتیجه اعتقاد من بر این است که گرچه به‌صورت اسمی مبلغ تسهیلات دوبرابر شده، اما رشد قیمت مسکن در تهران در حدی بوده که این مبلغ وام، همچنان به‌جایی نمی‌رسد و تأثیری بر بازار نخواهد داشت.
قیمت مسکن در مناطق مختلف تهران متفاوت است. این تسهیلات در کدام مناطق تهران ممکن است به افزایش خرید مسکن منجر شود؟
در غالب مناطق تهران قیمت به همین میزان است، اما حتی در مناطق ارزان‌تر هم ازآنجایی‌که مبلغ بازپرداخت این وام بسیار سنگین است، نمی‌توان به افزایش خرید امیدوار بود. بماند که بانک‌ها نیز متقاضیان را از هفت‌خوان رستم عبور می‌دهند و حداکثر تلاششان را می‌کنند تا وام ندهند. بانک‌ها اغلب به‌قدری در مسیر دریافت تسهیلات سنگ‌اندازی می‌کنند که متقاضی عطای وام را به لقای آن می‌بخشد.
به سؤال من همچنان پاسخ ندادید؛ در کدام مناطق تهران نقدینگی ۸۰۰میلیونی یا نهایتاً یک‌میلیاردی می‌تواند به خرید خانه منجر شود؟
در مناطق جنوبی تهران مثل مناطق ۱۷، ۱۹، ۲۰و همچنین شهرری شاید بتوان مواردی را پیدا کرد که با این سقف تسهیلات هماهنگی داشته باشد، اما سختگیری بانک‌ها در تعیین سال ساخت بنا باعث شده متقاضیان وام مسکن کمتر بتوانند خانه مورد نظر و مورد تأیید بانک را پیدا کنند.
به مبلغ بالای بازپرداخت و اقساط وام اشاره کردید. به‌نظر شما آیا استفاده از این وام با وجود مبلغ بالای اقساط ماهانه آن و صرفاً با توجه به نرخ تورم، اصولاً به‌صرفه هست؟ چه کسانی ممکن است از این وام استقبال کنند؟
من به‌عنوان کارشناس این حوزه معتقدم به‌صرفه نیست. پایه حقوقی که وزارت کار برای امسال اعلام کرده کمی بیشتر از ۸میلیون تومان است؛ درحالی‌که اقساط این وام نزدیک به ۲۰میلیون تومان تعیین شده است. یک حساب سرانگشتی و دو دو تا چهارتا نشان می‌دهد که این مبالغ به‌هیچ‌عنوان با هم جور درنمی‌آیند و اصلاً چنین چیزی برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه ممکن نیست. این مصوبه کارشناسی شده نیست و بحث من همیشه همین بوده که دولت اگر بخشنامه‌ای را مصوب می‌کند، کارشناسی شده باشد. کسی که ۸میلیون تومان حقوق پایه وزارت کار را دریافت می‌کند چگونه می‌تواند قسط ۲۰میلیون تومانی بپردازد؟
این وام تحت چه شرایطی می‌توانست برای بازار مسکن گره‌گشا باشد؟
دولت باید دلش برای مردم بسوزد و از کاغذبازی‌های اعطای تسهیلات کم کند. این وام در شرایطی می‌تواند تا حدودی مؤثر باشد که کل این ۸۰۰میلیون در دست متقاضی بماند. در حال حاضر ۲۰۰تا ۳۰۰میلیون تومان بابت اوراق تسه و کارمزد و... از این وام کم می‌شود. قیمت اوراق تسه ۸۵هزار تومان است؛ با توجه به اینکه زوج‌های تهرانی برای وام ۸۰۰میلیون تومانی باید ۱۵۰میلیون تومان بپردازند. برای مجردهای تهرانی هم دریافت این وام حداقل ۷۵میلیون تومان هزینه دارد. این هزینه‌ها غیر از مبالغی است که برای کارشناسی بانک‌ها و هزینه محضر برای قرار دادن سند خانه در رهن بانک باید پرداخت شود و این هزینه‌ها به قشر کم‌درآمد جامعه تحمیل می‌شود. دولت اگر می‌خواهد وام بدهد باید با حذف کاغذبازی، هزینه‌های مربوط به آن را برای مردم کاهش دهد. چرا مردم باید این‌قدر سود بپردازند؟ دولت اگر می‌خواهد قشر کم‌درآمد را حمایت کند، این پول را به سازنده بدهد و از او حمایت کند یا قیمت نهاده‌های ساختمانی را کنترل کند تا ساخت‌وساز افزایش پیدا کند؛ نه اینکه قیمت یک کیسه سیمان به ۹۵هزار تومان برسد. با این هزینه نهاده‌ها، مشخص است که قیمت مسکن بالا می‌رود. پرداخت وام به این صورت حتی اگر در مقطع ابتدایی بتواند تکانی به بازار مسکن بدهد درنهایت اثر عکس دارد و به رشد قیمت منجر خواهد شد. سود و کارمزد بالای این وام چیزی است که آن را از دسترس نیازمندان واقعی دور می‌کند و اهداف این طرح تأمین نخواهد شد.
